شهر کاشان
کاشان یکی از توریستی ترین مقاصد است که هر ساله تعداد قابل توجهی از گردشگران را به سوی خود می کشاند و لحظاتی خوش را برای‌شان رقم می زند. این شهر به واسطه وجود خانه های تاریخی از شهرت خاصی برخوردار است و ویژگی های معماری خاص خود را دارد. علاوه بر این، وجود اثری جهانی همچون باغ فین، بر اهمیت این شهر می افزاید و آن را در لیست مقاصد پرطرفدار قرار می دهد که حتا گردشگرانی را از آن سوی مرزها راهی ایران می کند.
شهرستان کاشان درناحیه مرکزی ایران واقع شده و از شمال به کویر مرکزی ایران از جنوب به اصفهان از شرق و شمال شرقی به اردستان و از غرب به محلات و گلپایگان محدود است. قسمتی از شهرستان کاشان در دشت و قسمت دیگر در کوهستان واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 1000 متر است .
کاشان به دلیل قرار گرفتن درمحدوده کویر دارای تابستانهایی با هوای گرم است ، و لی در نواحی کوهستانی هوا سرد و معتدل است .
کاشان از هزاره های پیشین محل زندگی انسانها و اقوام گوناگون بوده و تمدنی کهن را در خود جای داده است .قدمت تاریخی منطقه کاشان مربوط به کهن ترین مرکز استقرار بشر در فلات مرکزی ایران موسوم به سیلک (sialk ) می باشد.قریب به هفت هزار سال پیش ، در این قسمت در چهار کیلومتری جنوب غربی کاشان اقوام اولیه تمدنی را بنیان نهادند که آبادانی کنونی منطقه کاشان را می توان دنباله همان تمدن کهن دانست هرچندشهری که امروز به عنوان کاشان مطرح می باشد هویتی کاملا اسلامی دارد .
یک هیات باستان شناس فرانسوی به سرپرستی پروفسور رومن گیر شمن طی سالهای 1311 تا 1313 (ه .ش) در سیلک کاشان به کاوش و حفاری پرداختند و با به دست آوردن آثار سفالین و فلزی از دل تپه ها به نتایج شگفت انگیزی دست یافتند.بر اساس تحقیقات این هیات ، اولین خاستگاه تمدن بشری و اولین سکونتگاه بشر در این دشت بوده و اولین نقطه ای که بشر با استفاده از مصالح ساختمانی مانند خشت خام و ملات گل به ساختن خانه پرداخته در همین سیلک کاشان بوده است .
محوطه باستانی سیلک – در کنار خیابان امیر کبیر (جاده کاشان– فین ) با بیش از هفت هزار سال سابقه اخیرا به اعتقاد برخی از باستان شناسان به عنوان قدیمی ترین زیگورات جهان شناسایی شده است که بعضی از آثار مکشوفه ی آن در نمایشگاهی در کنار محوطه در معرض دید عموم قرار گرفته است.
از زمان های گذشته تا کنون چرخ اقتصاد کاشان بر روی صنایع مختلفی می چرخد. در کشاورزی و محصولات مرتبط به آن شاهد کشت گل محمدی، پنبه، پیاز، صیفی ها و انواع میوه‌ها، غلات و گیاهان دارویی و تولید گلاب و عرقیجات سنتی هستیم. نقش صنایع دستی را نیز نمی توان در رونق اقتصاد این شهر نادیده گرفت که عبارتند از: مسگری، کاشی‌کاری، ابریشم‌بافی، مخمل‌بافی، شعربافی، گلیم‌بافی، زیلوبافی، زری‌بافی و قالی‌بافی. در میان این موارد، صنعت فرش دستباف کاشان در طرح ها، نقش‌ها و رنگ های متنوع از شهرت خاصی برخوردار است؛ گرچه که با وجود تولید فرش های ماشینی کم کم به فراموشی سپرده می شود. از این شهر به عنوان پایتخت فرش ایران نام برده می شود و قالی کاشان نیز در میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است.
وجود معادنی همچون مس، آهن، سولفات باریم، زاج سبز، نمک طعام، سنگ های مرمر و تراورتن نیز غنیمتی برای اقتصاد کاشان است که البته برخی از آنها هنوز دست نخورده باقی مانده اند.
کاشان در زمره نخستین شهرهای ایران در زمینه ایجاد صنایع کارخانه ای است. امروزه این شهر ده‌ها کارخانه فرش ماشینی و صنایعی چون چینی و ملامین‌سازی، کاشی‌سازی، ریسندگی و ابزارآلات صنعتی در خود دارد و به عنوان یکی از قطب های صنعتی کشور شناخته می شود.
با وجود ۱۷۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده و ۳۱۳ اثر ثبت شده ملی نمی توان نقش گردشگری را در اقتصاد کاشان نادیده گرفت. وجود جاذبه های متنوع به کاشان این امکان را می دهد که گردشگران زیادی را جذب کند و درآمد قابل توجهی را به دست آورد.
کاشان نیز مانند سایرشهرهای ایران دوره های مختلف تاریخی را پشت سرگذاشته است و فراز و نشیب بسیار برخود دیده است .
درقرن پنجم هجری قمری ( یازدهم میلادی ) با روی کار آمدن سلجوقیان ، کاشان اهمیت و اعتبار روز افزونی یافت و شهر در این دوره در تمام زمینه های اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و هنری ترقی چشم گیری نمود .
دراین دوره کاشان توسعه یافت و بناهای عمومی متعدد و گوناگون مانند مسجد ، مدرسه ، کتابخانه و بسیاری ساختمان های دیگر در آن ساخته شد .
از مهمترین آثار برجای مانده از آن دوره ، مسجد جامع کاشان است که دردوره سلجوقی بازسازی گردیده و دارای گنبدی از آجر و مناره ای تزئین شده با کتبیه ای به خط کوفی با تاریخ 466 ه ق است .
شواهد تاریخی نشان می دهد که دوران رکود کاشان در عصر ایلخانان مغول درقرن هفتم هجری ( قرن 13میلادی ) بوده است .
دراین دوره که همزمان با حملات ویرانگر چنگیزخان مغول به ایران بود ، شهر کاشان مانند بسیاری از شهرهای ایران ، صدمات فراوان دید . اما دردوره صفویه ( اواخر قرن پانزدهم تا اوایل قرن هیجدهم میلادی ) کاشان درهمه شئون ترقی فراوانی نمود و به بالاترین میزان شهرت رسید .
جهانگردانی که دراین زمان به ایران آمدند بدون استثناء به تحسین و تمجید از کاشان پرداخته اند و به جهت شکوه ، ثروت و زیبایی اش آن را دومین شهر ایران بعداز اصفهان ذکر کرده اند .این جهانگردان همچنین از منسوجات ممتاز و متنوع کاشان تعریف و توصیف فراوان نموده اند که نشانگر ترقی و شکوفایی صنعت و هنر بافندگی کاشان دردوره صفویه است .
دراین رابطه ” تاوِرنیه ” فرانسوی در سفرنامه خود نوشته است :
” درکاشان عده کثیری صنعتگر و کارگر ابریشم کار هست که خیلی خوب کار می کنند . زری های خوب از طلا و نقره می بافند که بهترین زری های ایران است .”
” شاردن ” جهانگرد و ایران شانس فرانسوی نیز در سیاحت نامه خود نوشته است :
” اساس ثروت و حیات مردم کاشان از صنایع نساجی و ابریشم بافی و تهیه قطعات زربفت و نقره بافت تشکیل شده است . درهیچ یک از نقاط ایران ، مصنوعات و منسوجات مخمل و ساتین و ابریشم بافی و زری های ساده و گلدار ابریشمی بیشتر از کاشان وحومه آن تهیه نمی گردد .”
کاشان شهر بادگیرها و معماری سنتی و زیباییهای اصیل است . شهری که عمارت های بسیار زیبا در گوشه و کنار آن ، بر جلوه و جمال آن افزوده و وجود آثار ارزنده تاریخی در اطراف آن ، این شهر را به یکی از مراکز توریستی ایران تبدیل کرده است .
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان یکی از زیباترین مساجد و از جمله بهترین آثار معماری ایران اسلامی است که با طرح و اسلوبی دقیقا” منطبق با آب و هوای مناطق کویری ایران ساخته شده است.
این بنا مانند دیگر بناهای واقع در نواحی گرم و خشک ایران دارای تزئین طبیعی در داخل حیاط است . به این ترتیب کمبود چشم اندازها و فضاهای سبز در طبیعت منطقه ، با ایجاد فضای سبز محدودی در حیاط مرکزی مسجد و مدرسه ، جبران شده و منظره ای دلنشین و شرایطی مطلوب بوجود آورده است .
مجموعه باغ فین کاشان با یکهزار سال قدمت در شش کیلومتری جنوب غربی کاشان قرار دارد. این مجموعه با 23 هزار و 700 متر مربع مساحت یکی از قدیمی ترین باغهای سنتی و تاریخی ایران است .
این باغ که به خاطر چشمه روح افزای خود صدها سال است به حیاتش ادامه می دهد ، کاخ یا سرای شاهانه بود که به مرور زمان تغییرات فراوانی در آن انجام پذیرفته و شاهد حوادث تلخ و شیرین زیادی بوده است .
چشمه فین که از دل صخره های موسوم به کوه ” دندانه ” ، به صورت شگفت انگیزی از دل زمین می جوشد ، عامل تشکیل و تداوم حیات این باغ تاریخی است و نقش مهمی در آبادانی شهر کاشان داشته است .
هم اکنون آب فین به حوض و استخری به نام ” چشمه سلیمانیه ” می ریزد و در جایی زیر دست چشمه سلیمانیه آب در آبگیرها و جدول های زیبای باغ فین و از میان فواره های جهنده درون آن گذر کرده و از خیابان های سرسبز و خرم باغ داخل آبادی می شود و باغستانهای انجیر و انار فین را سیراب می سازد .
از جمله دیگر بناهای تاریخی و جاذبه های گردشگری کاشان می توان به خانه عباسیان، خانه بروجردی ها، خانه طباطبایی ها، خانه عامری ها، خانه آل یلسین، قمصر و گلاب گیری، مشهد اردهال و آرامگاه سهراب سپهری، کویر مرنجاب و کویرابوزیدآباد اشاره کرد.