مسجد آقابزرگ

مسجد آقابزرگ یکی از نمونه های کم نظیر معماری در ایران است و یکی از دیدنی های چشم نواز سرزمین‌مان به شمار می رود. برای دیدن این مسجد تماشایی باید راهی کاشان شوید؛ شهری که جاذبه های بسیاری را در خود جای داده است و در میان کویر خودنمایی می کند. کوچه پس کوچه های این شهر پر از آثاری هستند که می توان برای ساعت ها به آنها نگریست و در هر دقیقه جلوه ای تازه کشف کرد.

کاشان شهری غنی از نظر آثار تاریخی است و در هر گوشه ای از آن می توان نمونه ای کم نظیر را یافت. مسجد آقابزرگ یکی از دیدنی ترین جاذبه های این شهر است که در کوچه ای به همین نام قرار گرفته است و به راحتی می توان آن را پیدا کرد. این مسجد در واقع مجموعه مسجد و مدرسه‌ای بزرگ و منسوب به ملا مهدی نراقی است که یکی از مراجع تقلید شیعه در گذشته بود و به آقابزرگ شهرت داشت. این بنا هم برای عموم کاربرد دارد و هم توسط طلاب مورد استفاده قرار می گیرد. سنگ بنای این مسجد توسط مردی نیکوکار به نام حاج محمدتقی خانبان و پسرش در قرن 13 قمری گذاشته شد و زمان ساخت آن مصادف با دوران پادشاهی محمد شاه قاجار بود.

آنچه این مسجد را تماشایی جلوه می دهد تزیینات و عناصر نفیس به کار رفته در آن است که هر چشمی را به خود خیره می کند. از مقرنس کاری سر در مسجد گرفته تا گچ بری های ظریف و کاشی کاری چشم نواز همه و همه باعث شده اند تا این مسجد مورد توجه قرار گیرد و میزبان گردشگران باشد. مسجد آقا بزرگ تنها مسجد پنج طبقه دنیای اسلام نیز هست و همین موضوع اهمیت آن را چندین برابر می کند. همچنین در این مسجد چند فیلم و مجموعه تلویزیونی و سینمایی هم ساخته شده که از میان آنها می توان به طوقی، عیاران و ملاصدرا اشاره کرد.

مجموعه آقابزرگ یکی از دیدنی ترین بناها از نظر عناصر معماری و تزیینات به کار رفته است و کاشی کاری، آجرکاری، کتیبه های نفیس گچی و کاشی، مقرنس کاری، رسمی‎بندی و یزدی‎بندی، کارهای چوبی (کنده‎کاری، گره‎چینی و …)، خطاطی ثلث و نستعلیق و نقاشی و… از جمله تزیینات به کار رفته در این بنا هستند. با وجود همه این تزیینات، ظاهر مجموعه ساده و بی پیرایه به نظر می رسد و افراط در تزیینات در آن دیده نمی شود. کاربرد محدود و ساده از تزیینات غنی و استفاده غالب از نمای آجری، آرامشی عارفانه در نما و سایر بخش ها ایجاد کرده که دل هر بیننده ای را می رباید و اندیشه اش را تحت تاثیر قرار می دهد. گنبد بزرگ و مرتفع بنا نیز چندان توی ذوق نمی زند و با وجود شاخص بودن و برتری، نوعی تواضع را به نمایش گذاشته است. نمای اصلی بیشتر مساجد ایران کاشی کاری شده و چهره بنا را تحت تاثیر قرار داده است. اما در مسجد آقابزرگ استفاده از آجر و رنگ یکنواخت حاکم در نماهای اصلی و فرعی چشم را به سمت تزیینات منحرف نمی کند و باعث شده تا فضاها و حجم های به کار رفته به خوبی نمایان شوند. مجموعه این عوامل برخورد جدید و نوآورانه ای در معماری را نشان می دهند و حکایت از آغاز تحولی در معماری دارند.